College traumasensitief onderwijs op de HvA

De faculteit Onderwijs en Opvoeding heeft 6000 studenten. Zij volgen een van de eerste- of tweedegraads lerarenopleidingen, de studie pedagogiek of de pabo. De faculteit leidt hen op tot startbekwame en stadsbekwame professionals die goed zijn toegerust voor de grootstedelijke, complexe en diverse omgeving waarin ze gaan werken én samenwerken.

Over de grenzen van het eigen vakgebied

Met ingang van dit schooljaar starten bachelorstudenten met de module Oriëntatie op Onderwijs en Opvoeding. In deze module krijgen studenten een breder perspectief op leren en ontwikkelen door over de grenzen van het eigen vakgebied heen te kijken. De module is dit jaar voor alle lerarenopleidingen, vanaf volgend jaar sluiten ook de studenten pedagogiek en de pabo aan.

In de module organiseerde het Samenwerkingsverband samen met Expertisecentrum Orion een college over traumasensitief onderwijs. Dit is een belangrijke methode om te begrijpen waar bepaald gedrag van leerlingen vandaan kan komen.

Traumasensitief onderwijs

Onderzoek toont aan dat 3 op de 10 leerlingen in het regulier basisonderwijs aangeven dat ze te maken hebben met negatieve jeugdervaringen. In het speciaal onderwijs is dat ruim 7 op de 10 leerlingen. Niet alle schokkende gebeurtenissen leiden tot een trauma, maar als dat wel gebeurt, is de impact groot.

Trauma’s leiden vaak tot problemen met leren en gedrag. Leerlingen krijgen last van stressreacties, zoals somberheid, onverschilligheid, gebrek aan zelfregulatie, grensoverschrijdend gedrag en concentratieproblemen. Ook is een negatief effect op de ontwikkeling van de hersenen aangetoond. Pubers gebruiken vaak alcohol en drugs als zelfmedicatie. Wanneer professionals ‘achter het gedrag’ kunnen kijken, ontstaat er meer begrip voor het gedrag en de leerling. Daarbij is het goed om je te realiseren dat kinderen met problemen deze vaak niet zelf hebben veroorzaakt.

Stress in de klas

De trauma’s van leerlingen hebben ook effect op de docenten. Veel docenten kampen met handelingsverlegenheid: de traditionele tools waarmee je bent uitgerust, werken vaak niet. Ook hebben docenten te maken met secundaire traumatische stress, door het verhaal en het gedrag van de leerling.

Traumasensitief onderwijs geeft docenten de competenties om een warm en veilig klimaat in de klas te creëren. De studenten van de HvA kregen tijdens het college alvast een paar handvatten:

• Gebeurt er iets in de klas? Maak snel een inschatting van wat helpend is voor de leerling.
• Let op je taalgebruik. Voorkom dat je als docenten onderling een leerling te snel in een hokje stopt.
• Kijk verder dan het gedrag. Onderzoek waar het vandaan komt en waar mogelijke triggers kunnen zitten.
• Investeer in de relatie om negatieve kernovertuigingen bij de leerling om te buigen.
• Stimuleer de veerkracht door sociale steun te bieden en zelfvertrouwen en zelfregulatievaardigheden te vergroten. Laat de leerling voelen dat hij erbij hoort.

 Het college is gebaseerd op Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen van Leony Coppens, Marthe Schneijderberg en Carine van Kregten.

Vervolgstappen

De samenwerking tussen de HvA en het Samenwerkingsverband wordt de komende jaren verder uitgewerkt. Zo kijken de HvA en het Samenwerkingsverband onder andere hoe ze voor de studenten de verbinding met de praktijk kunnen versterken door stages. In het voorjaar van 2025 organiseren de HvA en het Samenwerkingsverband een symposium voor docenten en collega’s van de opleidingsscholen. Meer informatie volgt.

Wil je meer weten over traumasensitief onderwijs, of de samenwerking van het Samenwerkingsverband met het HvA? Neem contact met ons op.